Bebek Bakımı
Aylardır beklediğiniz bebeğinizi dünyaya getirdiniz ve artık sıra bebeğinizle birlikte başlayacağınız yeni yaşamınızda. Özellikle ilk defa anne baba olanlar, yenidoğan bakımı konusunda endişeli ve yetersiz hissedebilir. Yenidoğan dönemi, gebelik haftası önemsenmeksizin bebeğin doğumunu takip eden ilk dört hafta, yani 28 günlük süreyi kapsar. Büyüme ve değişim hızının maksimum olduğu bu dönemde bebek, dış dünyaya uyum sağlamaya çalışır. Yenidoğan dönemi enfeksiyon riskinin yüksek olduğu ve bebek bakımının büyük önem taşıdığı zorlu bir süreçtir. Bu döneme yardımcı olabilecek “Yenidoğan bebek bakımı püf noktaları “ ve “Yenidoğan nasıl yıkanır?” gibi bebek bakımı ve gelişimi için ihtiyaç duyulan bilgileri sizler için derledik.(1)(2)(3)
Yenidoğan Bebek Bakımı
Bebeğin doğduğu ilk haftalar, pek çok fizyolojik değişikliğin meydana geldiği ve yenidoğanın farklı uyaranlarla etkileşime girdiği bir süreçtir. Bu dönemde yenidoğan bebek bakımı sürekli ve etkili olmalıdır. Bebek yeterli beslenmelidir, kaliteli bir uyku çekmelidir. Bebeğin hijyenine çok dikkat etmek gerekir. Bebek bakımı konusunda dikkat edilmesi gereken başlıca noktalar şunlardır:
- Yenidoğanların bağışıklık sistemi, tam gelişmemiştir. Vücut mikroplara karşı yeterli derecede savunma sağlayamaz ve enfeksiyonlara yakalanma riski yüksektir. Bu nedenle bebeğinize dokunmadan önce mutlaka ellerinizi yıkamalı ya da dezenfektan kullanmalısınız.
- Bebeğin boyun bölgesindeki kaslar henüz gelişmediği için başını dik tutamaz. Bu nedenle bebeğinizi taşırken ya da kucağa alırken baş ve boyun kısmını elinizle desteklemeniz gerekebilir.
- Yenidoğan bebeğinizi severken ya da onu uyutmaya çalışırken asla sallamayın. Bebeğinizi sallamak ya da havaya fırlatmak gibi aktiviteler geri dönüşü olmayan yaralanmalara yol açabilir.
- Bebeğinizle araba yolculuğu yaparken kilosuna boyuna ve kilosuna uygun araba koltuğuna güvenli bir şekilde sabitlediğinizden emin olun. Aynı şekilde bebek arabasında da gerekli emniyet önlemlerini mutlaka alın.(3)(4)
Emzirme Düzeni ve Anne Sütünün Önemi
Bebeğin göğüslerden anne sütüyle beslenmesi emzirme olarak tanımlanır. Uzmanlar, yenidoğan bebeğin ilk altı ay sadece anne sütü ile beslenmesini önerir. Ek gıdaya geçildikten sonra bile yaşamın ilk iki yılı emzirmeye devam edilmesi bebeğin büyümesi ve gelişimi için oldukça önemlidir. Bebeğin emzirme düzeni tamamen bebeğin açlık durumu ile alakalıdır. İlk aylarda bebeğinizi her acıktığında emzirmelisiniz. Yenidoğanlar genellikle 2-3 saatte bir acıkır ve beslenmek ister. Bebeğiniz acıktığını aşağıdaki hareketlerle belli eder:
- Ağlar
- Dudaklarını yalar ya da dilini çıkarır
- Annenin göğsünü aramak için çenesini, ağzını veya kafasını hareket ettirir
- Ellerini ağzına sokar, ağzını açar
- Etrafındaki objeleri emmeye çalışır.
Peki, bebek nasıl emzirilir? Anne, bebeğini emzirirken sırt ve belini destekleyecek rahat bir pozisyonda oturmalıdır. Bebeği emzireceği göğüs tarafındaki kolun altına bir yastık koyarak bebeği bu kolun üzerine almalıdır. Bebeği kendine olabildiğince yakın tutmalı ve başının dirsek boşluğuna gelmesine dikkat etmelidir. Eliyle bebeğin sırt bölümünü destekleyerek bebek vücudunun tamamen kendisine dönük olmasını sağlamalıdır. Bebek, göğüs ucunu kahverengi kısmıyla birlikte tamamen ağzının içine almalıdır ve çenesi memeye değmelidir. Bebeğin yanakları bombeliğini koruyor ve sadece yutkunma sesi geliyorsa emzirme tekniği doğrudur.
Anne sütü, bebeğin yaşamın ilk 6 ayında ihtiyaç duyduğu tüm besin öğelerini doğru oranlarda içerir. Doğumu takip eden ilk günlerde yoğun ve sarımsı renge sahip anne sütü, kolostrum olarak adlandırılır. Yüksek oranda protein ve farklı bileşenler içeren kolostrum, yenidoğanın sindirim sisteminin gelişimine ve bağışıklık sisteminin güçlenmesine yardımcı olur. Yüksek miktarda immunoglobulin A (IgA) içerir ve bu antikor, yenidoğanın sindirim sisteminde koruyucu bir tabaka oluşturarak enfeksiyonlara yakalanma riskini azaltır. Ayrıca bebeğin emzirme sırasında annesi ile kurduğu fiziksel yakınlık, göz ve ten teması kendini güvede hissetmesine yardımcı olur. Emzirme, annenin fazladan kalori yakımına destek olarak hamilelik kilolarını daha kolay vermesini sağlayabilir. Emzirme sırasında oksitosin hormonu salgılanır. Bu hormon anne rahminin hamilelik öncesi boyuta dönmesine ve doğum sonrası kanamaların azalmasına yardımcı olur.(5)(6)(7)(8)(9)(10)
Bebeklerde Uyku Düzeni
Uyku, yaşamın sürdürülebilmesi ve vücut fonksiyonlarının sağlıklı bir şekilde yerine getirilebilmesi için gerekli ve önemlidir. Yenidoğanlar, organ ve hücrelerin büyümesi ve gelişimini tamamlayabilmesi için günlerinin büyük bir çoğunluğunu uyuyarak geçirir. Yalnızca birkaç saatte bir beslenme için uyanır. Yaşamın erken dönemindeki uyku bozuklukları; bebeğin nörolojik gelişimi, duygusal rahatlığı ve genel sağlık durumu üzerinde oldukça etkilidir. Yeni ebeveynler bebeğin ne kadar süre ve ne sıklıkta uyuması gerektiğini merak edebilir. Ancak yenidoğanın uyku düzeni, sabit değildir. Günlük uyku süresi, 9-20 saat arasında değişebilir. Bebeklerde uyku eğitimi daha uzun süreli gece uykusunun başladığı 6. aydan sonra netlik kazanır. Her akşam belirli saatlerde bebeğe yatma rutinleri uygulayarak uyku eğitimi verebilirsiniz. Ilık bir banyo, masal anlatmak ya da kitap okumak gibi rutinler bebeğinizi uykuya hazırlayabilir. Zamanla tok ve bezi temiz bebeğinizi beşiğine bırakıp belirli aralıklarla ve kısa süreler yanında kalarak uykuya dalmasını sağlayabilirsiniz.(11)(12)(13)(14)(15)(16)
Alt Değiştirirken Dikkat Edilmesi Gerekenler
Yenidoğan cildi oldukça hassastır. Bu nedenle bezi kirlenir kirlenmez değiştirilmelidir. Aksi halde cildi idrar ve kaka nedeniyle hemen kızarır ve pişik oluşabilir. Bebeklerde pişik sık görülen bir durumdur. Peki, pişik nasıl geçer? Bebeğin altını değiştirme işlemi ne kadar sık yapılırsa pişik oluşma riski o kadar azalır. Pişik oluşumuna karşı önlem almanın bir diğer yolu, pişik önleyici krem ya da pişik öneyici merhem kullanmaktır. Bepanthol® Baby Pişik Önleyici Merhem, pişik oluşumunun önlenmesine yardımcı olur. Koruyucu, parfüm, paraben, SLS içermeyen ve nefes aldıran yapısıyla bebeğinizin cildinin esnek, nemli, yumuşak ve pürüzsüz tutulmasına yardımcı olur.
Yenidoğan bebeklerin altı, günde ortalama 10-12 kez değiştirilir. Bebeğin altını değiştirmeden önce işlem için gerekli tüm malzemeleri yanınızda hazır bulundurun. Ardından oda sıcaklığının birkaç derece yüksek olmasına dikkat edin. Bebeğin altını değiştirmeden önce ve sonra mutlaka ellerinizi yıkayın. Bebek bezi kullanımı için tek kullanımlık ürünler tercih etmelisiniz. Mümkünse her alt değiştirmede bebeğinizin alt kısmını ılık su ile yıkayabilirsiniz. Öyle bir imkanınız yoksa ılık suyla ıslattığınız pamuklarla ya da alkol içermeyen, su bazlı ıslak mendillerle bebeğinizin altını temizleyebilirsiniz. Bebeğin altını iyice kuruladığınızdan emin olduktan sonra pişik önleyici merhem sürüp bezini çok sıkı bağlamadan işlemi tamamlayabilirsiniz.(17)(18)
Yenidoğan Bebekler Nasıl Yıkanır?
Yenidoğanın her gün yıkanması gerekmez ancak bebeğiniz yıkanmaktan hoşlanıyorsa her gün yıkamanın sağlık açısından herhangi bir zararı yoktur. Bebeğinizi besledikten hemen sonra ya da yorgun ve açken yıkamanız onu rahatsız edebilir. Karnının tok ve keyfinin yerinde olduğundan emin olduğunuz zaman bebeğinizi yıkamak için uygun bir andır. Bunun için son beslenmesinin üzerinden 15-20 dakika geçmesini bekleyebilirsiniz. Onun üşütmemesi için oda sıcaklığına da dikkat etmeniz önemlidir. Yıkama işlemine başlamadan önce ılık su dolu bir bebek banyosu ya da temiz bir leğen, havlu, bebek bezi, temiz giysiler gibi malzemeleri hazır tutmalısınız. Suyun çok sıcak olmaması gerekir, su sıcaklığını bileğinizle ya da dirseğinizle test edebilirsiniz. Bebeğinizi dizinizin üzerine alıp önce yüzünü, ardından da saçlarını tas yardımıyla yıkayın. Daha sonra bebeğinizi kolunuzun üzerine sırt bölgesi kolunuza değecek şekilde alın ve yavaşça banyo leğenine suyun içine daldırın. Bu aşamada bebeğin kafasını sudan uzak tutmaya dikkat etmelisiniz. Tas yardımıyla bebeğinizin tüm vücudunu suyla hafifçe ovalayarak yıkayın ve çıkardıktan sonra temiz bir havlu kullanarak yumuşak dokunuşlarla kurulayın.(19)
Kullanılan Kaynaklar:
- https://ankara.baskenthastaneleri.com/tr/saglik-rehberi/yenidogan-bebek-ozellikleri Son Erişim Tarihi: 15.06.2022
- https://medlineplus.gov/ency/article/002271.htm Son Erişim Tarihi: 15.06.2022
- https://kidshealth.org/en/parents/guide-parents.html Son Erişim Tarihi: 15.06.2022
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK539900/ Son Erişim Tarihi: 15.06.2022
- https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/0022346874900931 Son Erişim Tarihi: 15.06.2022
- https://www.webmd.com/parenting/baby/nursing-basics Son Erişim Tarihi: 15.06.2022
- https://www.healthline.com/health/breastfeeding/11-benefits-of-breastfeeding#benefits-for-baby Son Erişim Tarihi: 15.06.2022
- https://www.memorial.com.tr/saglik-rehberi/10-adimda-bebeginizi-dogru-emzirin Son Erişim Tarihi: 15.06.2022
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25063312/ Son Erişim Tarihi: 15.06.2022
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27336781/ Son Erişim Tarihi: 15.06.2022
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/21784676/ Son Erişim Tarihi: 15.06.2022
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27252030/ Son Erişim Tarihi: 15.06.2022
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32045487/ Son Erişim Tarihi: 15.06.2022
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5440010/ Son Erişim Tarihi: 15.06.2022
- https://www.horlamatedavisi.com/bebeklere-uyku-egitimi-nasil-verilir Son Erişim Tarihi: 15.06.2022
- https://sagligim.gov.tr/bebek-sagligi/bebegin-altini-degistirme.html Son Erişim Tarihi: 15.06.2022
- https://www.nhs.uk/conditions/baby/caring-for-a-newborn/how-to-change-your-babys-nappy/ Son Erişim Tarihi: 15.06.2022
- https://www.nhs.uk/conditions/baby/caring-for-a-newborn/washing-and-bathing-your-baby/ Son Erişim Tarihi: 15.06.2022